МУИС-ийн
НШУС-ийн Социологи Нийгмийн ажлын тэнхмийн хурлаар
батлав.
Ñîöèîëîãè, íèéãìèéí àæëûí òýíõìèéí ýðõëýã÷
............................./Ph.D Î.̺íõáàò
“СОЦИОЛОГИ”
ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР
2013-2014
оны хичээлийн жилийн 1-р семåстр
Мэргэжлийн бус …-р
ангийн сонгон судлах хичээл
Хичээллэх
цаг: 16 долоо хоног/ 48
цаг
Кредит
цаг: 3 кредит /48 цаг, 32 цаг лекц, 16
цаг семинар/
Нэг. Хичээлийн ерөнхий танилцуулга.
Социологийн
шинжлэх ухааныг их дээд сургуулиудад судлах нь ардчиллын соёлд суралцаж буй
өнөөгийн манай нийгэмд нэн чухал юм. Аль ч тоталитар нийгэмд социологийн
шинжлэх ухаан бүрэн утгаараа хөгжиж, тархаж байгаагүй. Учир нь социологи
тодорхой нийгмийн талаарх бодит баримт сэлт хийгээд шүүмжлэлт шинжилгээнд
тулгуурлаж байдаг.
Уг
хичээлийí õ¿ðýýíä à)хүмүүс нийгмийн дотор хэрхэн амьдардаг, яагаад тэд янз
бүрийн бүлэг үүсгэж, тэмцэлдэж, дурлаж, гэрлэж, санал бодлоо илэрхийлдэг гэх
мэт хүмүүсийн бие биентэйгээ харилцаõ ÿâöàä үүсдэг ñоёл, нийгэмшил, çàí ¿éë, ¿íýò
ç¿éë, õýì õýìæýýã á) õ¿ì¿¿ñèéí îð÷èí áîëîõ бие биентэйгээ
харилцан үйлчлэлцэгч нийгмийн бүлэг, íèéòëýã, институт áîëîí тэдгээрийн социаль
харилцаа холбоо, зохион байгуулаëòûã â)áèäíèé ºäºð òóòìûí àìüäðàëä òîõèîëääîã íèéãìèéí
àñóóäëóóä áîëîõ àæèëã¿éäýë, ÿäóóðàë, òýãø áóñ áàéäàë, гаж үзэгдэл, жендерèéí
ÿëãàà, хотжилт áîëîîä нийгмийн ñîöèàëü өөрчлөлтèéã òóñ òóñ àâ÷ ¿çýí, түүнд
тайлбарлал хийæ ñóðàõ þì. Èíãýõäýý ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é, àðãà÷ëàëûí
òóñëàìæòàéãààð äýýðõ ñîöèàëü ¿çýãäë¿¿ä õ¿ì¿¿ñèéí óõàìñàð, çàí ¿éë õýëáýðæèõýä õýðõýí
íºëººëäºã, òýäãýýðèéí ¿¿ñýë øàëòãààí, ìºí ÷àíàð, ¿ð äàãàâàðûã àâ÷ ¿çýæ ñóäëàíà.
Хоёр. Õè÷ýýëèéí
çорилго
- Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíä íèéãìèéí ìºí ÷àíàðûã
òàéëáàðëàõ õàíäëàãààðàà ò¿¿õ áîëîí ¿ëäñýí ýðäýìòäèéí àðâèí áàÿëàã ¿çýë
ñóðãààëòàé òàíèëöàíà.
- Нийгмийн áîäèò нөхцөл
байдлыг тодорхой ñóäàëãààíä òóëãóóðëàí, ñîöèîëîãèéí ¿¿äíýýñ үнэн зөвөөр
ойлгоíî. Ж: Монголын 2 сая гаруй хүн амын хичнээн нь ямархуу нөхцөл
байдалд амьдарч байгааг бид судалгааны дүнд л мэдэж болно. Бидний бодож,
òààìàãëàæ байснаас ч олон хүмүүс ядуу зүдүү амьдарч байгааг социологийн
òîäîðõîé судалгааны дүнд òóëãóóðëàí гаргаж болíî. Үүнтэй нэг адил та ч өөрийн
сонирхон судлах гэж байгаа аливаа асуудлыã бодитîéãîîð, ¿íýí çºâ ойлгоæ,
òàéëáàðëàхын тулд сэдвээ õýðõýí тодорхойлохоос авахуулаад, ÿàæ ñóäëàõ
òàëààð öýãöòýé мэдлэгèéã олж авах болно.
- ªөрийн болон бусàä õ¿ì¿¿ñèéí хийж байгаа үйлдэл,
учир шалтгаанûã õàðüöóóëàí øèíæëýõ óõààíû ¿¿äíýýñ áèå äààñàí òàéëáàð, дүгнэлтийг
хийæ ñóðíà. Бид нар амьдарч байгаа нийгмèйнхээ тухай, өөрсдийнхөө
тухай хангалттай олон òîîíû мэдээллийг авсан байдаг. Харин бид өдөр тутам
хийж байгаа өөрсдийн áîëîí áóñäûí үйлдлүүдийн талаар òóíãààí үзсэн билүү?
Ихэнхдээ л үгүй байдаг. Íийгмийн янз бүрийн асуудлуудыí ìºí ÷àíàðûã
îéëãîñíû ä¿íä áèä ýдгээр үйлдýë, çàí õàíäëàãûã òàéëáàðëàõ ÷àäâàðòàé áîëíî.
Гурав. Хүлээгдэж байгаа үр дүн.
Энэ хичээлийг үзсэнээр оюутан Òà дараах ìýäëýã, чадвар, õàíäëàãыг
эзэмшинэ.
А. Мэдлэгийн хувьд
§ Социологийн
сэтгэлгээний үүсэл, хөгжлийн үндсэн үе шат, онолын үзэл баримтлалтай танилцах
§ Социологийн
шинжлэх ухааны суурь ойлголтууд, нийгмийн үндсэн бүрдүүлбэрүүдийн талаар мэдлэг
эзэмших
Б.Чадварын хувьд
§ Нийгмийн амьдралын янз бүрийн үзэгдлийг социологийн
шинжлэх ухааны үүднээс, баримтад тулгуурлан бодит байдалд нь үндэслэн
тайлбарлах чадамжтай болох.
§ Нийгмийн
үзэгдлүүдийг авч үзэхдээ оюутан өөрийнхөө хувийн туршлага, хүрээнээсээ
ангижруулан, социологийн үзэл ойлголт, ухагдахууны түвшинд ойлгож, тайлбарлал
хийж сурах
§ Социологийн онол, аргын тусламжтайгаар аливаа
үзэгдлийг тайлбарлахад суралцах.
§ Социологийн судалгааны гол гол аргуудыг хэрхэн
ашиглах, өөрсдөө нэг сэдвийг сонгон авч,
сэдвийн хүрээнд тодорхой хэмжээний судалгааны хөтөлбөрийг боловсруулахад
суралцана.
В. Хандлагын хувьд
§ Нийгýì,
ñî¸ëûí үзэгдэл үйл явцыг нийгэм соёлын эх орчинд нь тогтолцооны үүднээс задлан
шинжлэх, тайлбарлах хандлага төлөвших
§ Хувь
хүнийхээ хувьд оюутан хүн, нийгмийн үзэгдлүүд, хүмүүсийн социаль амьдралын олон
талт байдлын уг чанарын талаар зохих төсөөлөлтэй болж, соёлын үл тэвчих болон
ялгаварлах үзлүүдээс ангид, хүлээц зөвшилцөөнийг эрхэмлэсэн зан хандлагыг
эзэмших
Дөрөв. Хичээлд
ашиглах ном зохиол. Монгол хэл дээр.
- Бодит ертөнцийг судлахуй. 2006.
- Ý.Ãèääåíñ. Ñîöèîëîãè, 2005.
- О.Мөнхбат Нийгмийн социаль бүтцийн социологи, 2000.
- М.Батбаатар Социологийн онол, түүх-1 УБ 2007
- Д.Оюунцэцэг. Олон нийтийн санал бодлын социологи. 1999. УБ.,
- Ш.Оюунханд Гаж үзэгдлийн социологийн асуудал.
- В. Отгоннасан Олны санаа оломгүй далай. 1999. УБ.,
- В. Отгоннасан Социологийн судалгааны үндсэн аргууд. 2005. УБ.,
- Н.Ñìåëçåð. Ñîöèîëîãè, 2000 îí, ÓÁ
- Социологи сэтгүүлийн дугаарууд. №1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,
Судалгааны
материалууд: /тухайн сэдвүүдтэй холбоотойгоор сүүлийн үед хийгдсэн
судалгааны материалуудад дүн шинжилгээ хийнэ. /
Õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº
|
Сэдэв
|
Õè÷ýýëèéí
ñýäýâ
|
Лекц
|
Семинар
|
||
|
А. Нэг.
Социологи ба нийгмийн харилцан үйлдэл.
|
|
|
|||
|
1.
|
Социологи юу судалдаг вэ?
|
Хүн
өөрийн амьдралаа хэрхэн зохион байгуулж байгаа болон, нийгмийн бүлгүүдийн
харилцааг судлах нь, нийгмийн
бусад шинжлэх ухаантай хэрхэн холбогддог тухай: О. Конт, М. Вебер, Г.Спенсер
|
2
|
|
|
|
2.
|
Соёл, соёлын хэлбэрүүд, нийгмийн хэв
маягууд дахь соёлын хэлбэрүүд.
|
Хүмүүст
“Соёл” хэмээх ойлголт нь “Нийгэм” хэмээх ойлголттой нэг адил социологийн
шинжлэх ухаанд түгээмэл хэрэглэгддэг ойлголт болох тухай.
Яагаад
зарим хүмүүс нь этгээд чамин хувцасладаг, яагаад бидний зарим нь тэднийг
ойлгодоггүй, соёл нь бүлгийн гишүүдийн
үнэт зүйл тэдгээрийн дагаж мөрддөг хэм хэмжээг багтаадаг тухай.
|
2
|
2
|
|
|
3.
|
Нийгэмшил,
түүний үндсэн үе шатууд:
|
Хүн төрсөн цагаасаа нийгмийн амьдралын бүхий л
үйл ажиллагаанд оролцон дасан суралцдаг. Хүүхэд нас, залуу үе, насанд хүрсэн
хүмүүс, хижээл насныхан гээд тус бүртээ онцлогтой, нийгмийн харилцаанд
орохдоо ч өөр өөр байдаг тухай: Фройд, Ж.Г.Мид, Ж.Пиаже, М.Доналдсон, Бие
хүний социаль шинж: амьдралын зорилго, үнэт зүйл, статус, үүрэг
|
2
|
|
|
|
4.
|
Нийгмийн бүлэг бай гууллага
|
Хүмүүс нийгэмд амьдрахдаа бие биетэйгээ байнгын
харилцаа хамааралтай байдаг. Иймэрхүү харилцаа нь эв нэгдлийг нийтлэг зан
заншлыг бий болгодгоороо онцлогтой: анхдагч болон хоёрдогч бүлгийн тухай.
Насанд хүрэгчид амьдралынхаа турш том том банк,
эсвэл засгийн газрын агентууд, хувийн хэвшилд ажилладаг. Энэ нь бид
амьдралынхаа турш байгууллагаас хамаарч байгааг илтгэдэг тухай: байгууллага
доторх хүнд суртал, хяналт
Нийгэм бол сүлжээ: МакДоналдсын 4 зарчим
|
2
|
2
|
|
|
5.
|
Нийгэм түүнийг үзэх хандлагууд
|
Социологийн
шинжлэх ухааны үндсэн онолууд: Бүтэц үүргийн, Зөрчилдөөний, Бэлэг тэмдгийн
харилцан үйлдлийн онолууд. Монголын нийгмийн янз бүрийн үзэгдлийн жишээн дээр.
|
2
|
|
|
|
Б. Õî¸ð. Нийгмийн
үндсэн институт ба нийгмийн өөрчлөлт
|
2
|
2
|
|||
|
6
|
Боловсролын тогтолцоо
|
Боловсрол, боловсролын нийгмийн үүрэг, нийтийн
хийгээд шилмэл боловсрол, төрийн хийгээд хувийн сургууль, хөдөөгийн ба хотын
сургууль
|
2
|
|
|
|
7
|
Шашин гэж юу вэ?
|
Шашин, монгол дахь шашны урсгал, шашны
байгууллага, сүм хийдүүд, шашны нийгмийн үүрэг, сүсэгтэн, лам, номлогчид,
мухар сүсэг, шашингүйжих,
|
2
|
2
|
|
|
8
|
Улс төрийн тогтолцоо.
|
Монголын улс төрийн тогтолцоо, улс төрийн
зөрчилдөөн, төрийн захиргаа, хүнд суртал, авлига, улс төрийн нийгэмшилт,
оролцоо
|
2
|
|
|
|
9
|
Нийгмийн давхраажил гэж юу ?
|
Монголын
нийгмийн ялгарал ба давхраажил, тэгш бус байдал, давхраажлын шалгуур үзүүлэлт, дунд
анги, социаль мобиль хөдөлгөөн
|
2
|
2
|
|
|
10
|
Шилжих хөдөлгөөн
|
Монгол дахь гадаад болон дотоод шилжих хөдөлгөөн,
ба хот ба хөдөөгийн хөгжлийн асуудал, Солонгос, Япон, АНУ, ХБНГУ-д байгаа
монголчууд, шилжигч, хотжилт
|
2
|
|
|
|
11
|
Нийгмийн өөрчлөлт
|
Монгол дахь нийгмийн өөрчлөлт, иргэний нийгэм,
нийгмийн хөдөлгөөн, ашиг сонирхлын бүлгүүд, ТББ, холбоо
|
2
|
2
|
|
|
12
|
Нийгмийн гаж үзэгдэл
|
Монголын нийгэм дэх гаж үзэгдэл, түүний төрөл
хэлбэр, өнөөгийн байдал, амиа хорлолт, архидалт, мансуурагчид, биеэ
үнэлэгчид,
|
2
|
|
|
|
Â. Ãóðàâ Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû àðãóóä
|
|
|
|||
|
13
|
Социологийн судалгааны хөтөлбөр
боловсруулах аргачлал
|
Судалгааны
асуудлыг томьёолох, зорилго зорилтыг дэвшүүлэх, үндсэн ойлголтын тайлбарлал
хийх, таамаглал дэвшүүлэх
|
2
|
2
|
|
|
14
|
Судалгааны мэдээлэл цуглуулах тоон
аргууд
|
Анкет,
түүвэр судалгаа, стандарт сурвалжлага, ажиглалт, контент анализ, социометрийн
судалгаа, хэмжилтийн арга
|
2
|
|
|
|
15
|
Судалгааны мэдээлэл цуглуулах
чанарын аргууд
|
Стандарт биш сурвалжлагууд: Фокус бүлгийн,
ганцаарчилсан, кейс судалгаа, амьдралын түүх судлал
|
2
|
2
|
|
|
16
|
Судалгааны мэдээллийг
боловсруулах, тайлан дүгнэлт бичих аргачлал
|
Мэдээллийг бүлэглэх, ангилал хийх, логик дүн
шинжилгээ хийх, тайлбарлал, санал дүгнэлтүүд хийх аргачлал
|
2
|
|
|
|
НИЙТ ЦАГ
|
32
|
16
|
|||
No comments:
Post a Comment